راهنمای انتخاب مجله معتبر با استفاده از Think Check Submit

انتخاب مجله مناسب برای انتشار نتایج پژوهش یکی از حساس‌ترین مراحل فرآیند علمی است. پژوهشگران، به‌ویژه در مراحل اولیه فعالیت علمی خود، همواره با این چالش مواجه‌اند که چگونه از میان صدها یا حتی هزاران مجله علمی موجود، نشریه‌ای معتبر و متناسب با موضوع تحقیق خود را انتخاب کنند. در سال‌های اخیر افزایش مجلات جعلی (Predatory Journals) و ناشران غیرشفاف، این انتخاب را دشوارتر ساخته است. در چنین شرایطی استفاده از ابزارهای معتبر و بین‌المللی که به پژوهشگران در ارزیابی و انتخاب صحیح کمک کنند، اهمیت ویژه‌ای دارد. یکی از شناخته‌شده‌ترین این ابزارها Think Check Submit است که با ارائه یک چک‌لیست ساده اما دقیق، پژوهشگران را در فرآیند تصمیم‌گیری راهنمایی می‌کند.

معرفی Think Check Submit

پلتفرم Think Check Submit در سال ۲۰۱۵ توسط مجموعه‌ای از نهادهای علمی و انتشاراتی بین‌المللی ایجاد شد. هدف اصلی از راه‌اندازی این ابتکار، افزایش آگاهی پژوهشگران درباره انتخاب مجلات علمی معتبر و جلوگیری از انتشار آثار در نشریات غیرقابل اعتماد بود. این وب‌سایت با طراحی یک چک‌لیست عملی، به محققان کمک می‌کند تا پیش از ارسال مقاله، مجموعه‌ای از پرسش‌های کلیدی را بررسی کرده و مطمئن شوند که مجله موردنظر، از استانداردهای لازم برای انتشار برخوردار است.

نهادهای پشتیبان

Think Check Submit توسط گروهی از سازمان‌ها و نهادهای معتبر بین‌المللی در حوزه نشر علمی و کتابداری حمایت می‌شود. برخی از این نهادها عبارت‌اند از:

• COPE (Committee on Publication Ethics) – کمیته اخلاق در انتشار

• DOAJ (Directory of Open Access Journals) – فهرست نشریات دسترسی آزاد

• ISSN International Centre – مرکز بین‌المللی شماره استاندارد پیایندها

• OASPA (Open Access Scholarly Publishing Association) – انجمن ناشران علمی دسترسی آزاد

• STM (International Association of Scientific, Technical and Medical Publishers) – انجمن بین‌المللی ناشران علمی، فنی و پزشکی

• LIBER (Association of European Research Libraries) – انجمن کتابخانه‌های پژوهشی اروپا

حمایت این نهادها از Think Check Submit اعتبار ویژه‌ای به آن بخشیده و باعث شده است این ابتکار به‌عنوان یک مرجع قابل اعتماد برای پژوهشگران در سطح جهان شناخته شود.

چک‌لیست انتخاب مجله در Think Check Submit

پژوهشگران پیش از ارسال مقاله باید مجموعه‌ای از پرسش‌های کلیدی را بررسی کنند تا مطمئن شوند مجله انتخاب‌شده معتبر، شفاف و متناسب با حوزه پژوهش آن‌هاست. وب‌سایت Think Check Submit این پرسش‌ها را در قالب یک چک‌لیست جامع طراحی کرده که با پاسخ به آن‌ها می‌توان تصمیم درستی گرفت. در ادامه مهم‌ترین محورهای این چک‌لیست را مرور می‌کنیم:

اعتبار مجله و ناشر

• آیا با نام مجله آشنایی دارید و قبلاً مقالات آن را مطالعه کرده‌اید؟

• آیا ناشر مجله شناخته‌شده و قابل شناسایی است؟

• آیا اطلاعات تماس (ایمیل، تلفن، آدرس پستی) به‌طور شفاف در وب‌سایت ذکر شده است؟

شفافیت فرآیند داوری

• آیا مجله به‌وضوح توضیح داده است که از چه نوع فرآیند داوری (Peer Review) استفاده می‌کند؟

• آیا زمان‌بندی داوری واقعی و منطقی به‌نظر می‌رسد؟

• آیا مجله وعده پذیرش فوری یا تضمینی نمی‌دهد؟

نمایه‌سازی و انتشار

• آیا مقالات منتشرشده در پایگاه‌های داده معتبر مانند Scopus، PubMed یا Web of Science نمایه می‌شوند؟

• آیا مقالات منتشرشده شناسه دیجیتال دائمی (DOI) دارند؟

• آیا آرشیو و دسترسی پایدار به مقالات تضمین شده است؟

هزینه‌ها و سیاست‌های مالی

• آیا هزینه‌های انتشار (APC یا هزینه چاپ) به‌طور شفاف ذکر شده‌اند؟

• آیا ارز، میزان و زمان پرداخت مشخص است؟

• آیا امکان دریافت تخفیف یا معافیت برای نویسندگان برخی کشورها وجود دارد؟

حقوق نویسندگان و کپی‌رایت

• آیا سیاست‌های مربوط به مالکیت معنوی و حق نشر به‌طور واضح توضیح داده شده‌اند؟

• آیا نویسندگان می‌توانند نسخه نهایی مقاله خود را در مخازن یا وب‌سایت‌های شخصی بارگذاری کنند؟

• آیا نوع مجوز انتشار (مثلاً Creative Commons) مشخص است؟

عضویت در انجمن‌ها و پایگاه‌های معتبر

• آیا ناشر یا مجله عضو نهادهای شناخته‌شده‌ای مانند COPE، DOAJ، OASPA، STM یا انجمن‌های مشابه است؟

• آیا نام مجله در پایگاه‌های فهرست معتبر درج شده است؟

این چک‌لیست به پژوهشگران کمک می‌کند که پیش از ارسال مقاله، با نگاهی دقیق و پرسش‌محور به ارزیابی مجله بپردازند و از گرفتارشدن در دام مجلات جعلی جلوگیری کنند.

منابع و نحوه دسترسی

وب‌سایت Think Check Submit تمامی ابزارها و منابع موردنیاز پژوهشگران را به‌صورت رایگان در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. دسترسی به این منابع ساده بوده و پژوهشگر می‌تواند بر اساس نیاز خود، از نسخه‌های مختلف چک‌لیست یا توضیحات تکمیلی استفاده کند.

برای استفاده از این وب‌سایت وارد سایت https://thinkchecksubmit.org/ شوید و برای مشاهده چک لیست انتخاب ژورنال روی Journals کلیک نمایید. 

برای آشنایی بیشتر با اهداف، ساختار و نهادهای پشتیبان این ابتکار، می‌توانید به صفحه‌ی «About» وب‌سایت مراجعه کنید:
 About Think Check Submit

دانلود چک‌لیست انتخاب مجله

آخرین نسخه‌ی به‌روزشده‌ی چک‌لیست ویژه مجلات علمی (ویرایش ۲۰۲۳) از لینک زیر قابل دریافت است:
Think Check Submit – Journals Checklist (PDF)

منابع تکمیلی

علاوه بر چک‌لیست اصلی، وب‌سایت Think Check Submit بخش‌های متنوعی را برای آشنایی با مفاهیم مرتبط ارائه می‌کند، از جمله:

• راهنمای شناسایی مجلات جعلی

• ابزارها و منابع برای انتخاب ناشر یا کنفرانس معتبر

• پرسش‌های متداول پژوهشگران در فرآیند انتخاب مجله

استفاده از این ابزار نه‌تنها ریسک انتشار در مجلات جعلی را کاهش می‌دهد، بلکه موجب ارتقای کیفیت پژوهش‌های منتشرشده و افزایش اعتماد جامعه علمی به نتایج آن‌ها خواهد شد. بنابراین توصیه می‌شود همه پژوهشگران، به‌ویژه دانشجویان و نویسندگان جوان، پیش از انتخاب مجله، حتماً از چک‌لیست Think Check Submit بهره ببرند تا مسیر علمی‌شان با اطمینان و اعتبار بیشتری همراه شود.